رحيق مختوم/آيت الله جوادي آملي/بخحالت ذهنی

حالت ذهنی چیست؟ وقتی شما درباره چیزی فکر می کنید چه اتفاقی در مغز شما رخ می دهد؟ اینها و چندین سوال دیگر سبب پیدایش مکتبی در فلسفه گردید که از آن به فلسفه ذهن تعبیر می شود. فیلسوف ذهن کسی است که بدنبال یافتن پاسخ به سوالاتی از این دست می گردد. اینکه ما می اندیشیم و راجع به جهان پیرامون خود احکامی را صادر می نمائیم، اینکه ما تصوراتی از چیزهای گوناگون در مغز خود انباشته داریم، تصوراتی از اشیائی که یا هنوز وجود دارند ویا از بین رفته اند. به واقع این تصورات در کجای مغز سه پوندی ماقرار گرفته اند؟ آیا صرفا در درون مواد شیمیایی نهفته در سلولهای خاکستری؟ و یا در میان انبوهی از نورونها؟ ویا جدای از ماده و در چیزی(ذهنی) غیرمادی؟ این مباحث مسئله قدیمی ذهن-بدن را پیش می کشد. مسئله ای که حتی امروز نیز از گرمترین مباحث در حوزه فلسفه ذهن است. دو رویکرد عمده برای پاسخ دادن به این سوال که آیا میان ذهن و بدن تفاوت بنیادین هست و یا اینکه آنها، دوامر اینهمان اند وجود دارد. دیدگاه اول دوگانه انگاری است. نظریه ای که می گوید بدن چیزی و ذهن چیز دیگری است؛ اولی مادی و دومی غیر مادی است و این دو در کنش و واکنش با یکدیگراند. این قدیمی ترین نگره ای است که به فلاسفه یونان باستان بازمی گردد و دکارت هم بر آن صحه گذاشت. دیدگاه دوم یگانه انگاری است که طرفداران آن، تمایز میان ذهن و بدن را یک سوء تفاهم زبانی می دانند و معتقداند که میان حالتهای ذهنی و واکنشهای فیزیکی بدن ما اینهمانی برقرار است. این دسته تحت تاثیر مکتب رفتارگرایی هستند که حالت ذهنی شخص را با رفتاری که از او سر می زند یکی می گیرد. آنها معتقد اند ما مغزی هستیم که تمام اندیشه ها و احساس ها وعواطف و تصورات و باورهایمان در آن مغز مادی جای گرفته است.

ش چهارم از جلد اول ص